Kot i mysz, Günter Grass

Kilka słów o trylogii czytanej od środka.

źródło okładki:http://lubimyczytac.pl

Nie czytałam „Blaszanego bębenka”, nie zakochałam się też na tyle w historii przedstawionej w powieści/noweli „Kot i mysz”, aby biec do biblioteki po „Psie lata”, niemniej jednak zapewniam, że warto poświecić chwilkę na spacer po Gdańsku z czasów drugiej wojny światowej w towarzystwie Pilenza i Wielkiego Mahlke.

Günter Grass dosłownie maluje słowem. Swoją opowieść rozpoczyna ilustracją szkolnego boiska, na którym uczniowie gimnazjum grają w palanta, w dwa ognie, przygotowują się do biegania. Wśród tłumu młodych chłopaków, z których każdy jest w ruchu, każdy jest czymś zajęty, dostrzegamy wygrzewającego się na zielonej trawce nastolatka z widocznie większym niż u rówieśników jabłkiem Adama, z daleka widać jak porusza się ono podczas oddechu, zdaje się niemalże, że to samodzielne żywe stworzenie ukrywające się w trawie. Kot spacerujący po boisku do gry w palanta mógłby pomylić poruszającą się podczas oddechu grdykę z myszą. Tak też się dzieje. A może to koledzy dla żartu kładą Joachimowi Mahlke kota na jabłku Adama? Czyżby autorem tego żartu był Pilenz – narrator tej opowieści?

To właśnie na Joachima zwracamy szczególną uwagę na obrazku, będącym wstępem do powieści. I to od niego już nie możemy oderwać wzroku. Nie tylko jabłko Adama wyróżnia Joachima spośród jego kolegów. Nie jest to też fakt, że marzeniem chłopaka jest zostanie w przyszłości klaunem w cyrku. Można by pomyśleć, że to jego pociąg do nurkowania w zatopionym wraku polskiego minowca oraz kolekcjonowanie skarbów, pamiątek z przeszłości sprawiły, że zyskał przydomek Wielki Mahlke. A może to jego oddanie Matce Boskiej przy jednoczesnym deklarowaniu postawy ateistycznej tak intrygowało kolegów? Może to po prostu jego tajemniczy, nieodgadniony charakter sprawiał, że koledzy podążali za nim, jedni obserwowali go ukradkiem, a inni publicznie próbowali go naśladować? Co by to nie było, ważne, że każdy chciał mieć swoją historię z Wielkim Mahlke w tle, którą mógłby opowiadać po latach. Kot atakujący skrytą w trawie mysz to właśnie jedna z takich historii.

„Kot i mysz” to opowieść o dojrzewaniu w czasie drugiej wojny światowej, to opowieść o Gdańsku z niemieckimi ulicami i zgermanizowanymi nazwiskami w tle. To historia dojrzewania, kiedy sytuacja wymaga, aby być już dorosłym, a jednak nie chce się młodości utracić i pod płaszczem dojrzałości cały czas skrywa się nastoletnie tęsknoty i fantazje. To kartka z kalendarza, na której udało się uchwycić młodość, której już powoli zaczyna brakować beztroski.

W związku z tym, że moje opinie nie mają jeszcze pożądanej mocy, posłużę się na koniec rekomendacją innej osoby. Otóż Paweł Huelle widocznie tak zauroczył się opowieścią utkaną ze słów Güntera Grassa, że nie potrafił pozbyć się ich wpływu podczas opowiadania własnej, którą zatytułował „Weiser Dawidek”. I chociaż opowieść wyszła mu bardzo dobra, niewątpliwie sporo w tym zasługi jego starszego kolegi po fachu. Tak przy okazji – również polecam. Chociażby dla porównania.

Moja ocena: 4/6